Beşik Ulemalığı Nedir , Osmanlı Devletinde Beşik Ulemalığı Sistemi , Kim Getirdi ?

Beşik Ulemalığı Nedir ?

Beşik Ulemalığı , bir makamın yada bir mevkinin babadan oğula geçtiği bir sistemdir. Yani doktorun oğlu doktor , imamın oğlu imam yada öğretmenin oğlu öğretmendir. Bu sistem eski dönemlerde padişah veya krallık ile yönetilen ülkelerde toplumların yapısı içerisinde yer alan bir sistem olmuştur. Dünya üzerinde bir çok devlet tarafından kullanılmıştır. Fakat bu sistem aynı zamanda devlet yapısında ciddi bozulmalara neden olmuştur.

Osmanlı Devletinde Beşik Ulemalığı Sistemi

Bu sistem Osmanlı Devletinde çok önemli bir yere sahip olmuştur. Osmanlıda 16.yüzyıldan sonra uygulanmaya başlayan bu sistem ile beraber tüm devlet kadroları babadan oğula geçmiştir. Bu durum liyakat sisteminin bozulmasına neden oldu. Adam kayırmacılık devletin her yerinde yaygınlaşmaya başladı. Devlet kurumları da bu yüzden ciddi zararlar görmeye başladı. Kurum yapısının bozulması da Osmanlının güç kaybetmesine ve dağılma dönemine girmesine neden oldu. Çünkü bu sistem ile beraber sürekli tecrübesiz yeteneksiz yöneticiler kurumlarda çalışmaya başladı ve bu yöneticiler yanlış stratejiler ile devlete büyük zararlar verdi. Aynı zamanda ciddi sıkıntılar ortaya çıktı ve yönetimde kavgalara neden oldu.

Bu sistem en çok eğitim sistemini bozmuştur. 16.yüzyıldan önce medreseler büyük ve önemli kişiler yetiştirir ve bu kişiler önemli devlet kadrolarına yerleştirilirdi. Ancak Beşik Ulemalığı sistemi ile buna gerek kalmamıştır.

4.Murat bozulmuş olan bu sistemde düzenlemeler yapmak için büyük çabalar verdi. Özelikle bu durum için Koçi Bey’i görevlendirmiş ve sorunun çözümü için büyük adımlar atmıştır. Koçi Bey Risalesi bu dönemde hazırlanmıştır. Sistem ile birlikte büyük ölçüde değişiklikler yapmak isteyen 4.Murat vefat ettikten sonra yerine gelen diğer padişahlar bu konu ile ilgilenmedi.

19.yüzyıla gelindiğinde ise eğitim sisteminin tamamen çöktüğü anlaşıldı. Bu yüzden bir çok öğrenci yurt dışına gönderildi. ( Jön Türkler )

Beşik Ulemalığını Kim Getirdi ?

Bu sistem bir anda gelmemiştir. Uzun bir süreç içerisinde uygulanmıştır. Sistemin çıkış noktası ise 15.yüzyılda 2.Mehmet ( Fatih Sultan Mehmet ) döneminde gerçekleşmiştir. Fatih Kanunnamesi ile babaları ulemadan olan çocuklara bazı ayrıcalıklar verilmiştir. Bu ayrıcalıklardan biriside çocukların küçük yaştayken yeteneklerine bakılmadan müderrislik yolunun açılmasıydı.

Bu uygulama zaman içerisinde Beşik Ulemalığına dönüştü. 16.yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanan bu sistem 17.yüzyılda tamamen uygulanmaya başlandı.

Beşik Ulemalığı Ne Zaman Kaldırıldı ?

Tüm kurumlarda ki mevki ve makamların babadan oğula geçmesi üzerine kurulan bu sistem ciddi anlaşmazlıklara, yönetimde kalitesizliğe ve yozlaşmaya yol açıtı. Bu sistem Türkiye Cumhuriyeti kurulasıya kadar devam etti.

Beşik Ulemalığının Zararları

Tecrübesiz ve yeteneksiz kişilerin yönetimde söz sahibi olmaları.

Kurum yapılarında bozulmaların ortaya çıkması.

Adam kayırmacılığın yaygınlaşması.

Makamın niteliksiz kişilere devredilmesi ile kaliteli yönetimin yapılmaması.

Makama geçecek kişilerin önceden belli olması ve böylelikle bu kişilerin zaten o makamın sahibi olacakları için kendilerini geliştirmek için çaba göstermemeleri.

Makam babadan oğula geçtiği için bir rekabetin ve daha iyi bir yöneticinin başa geçmesi imkansızdı.

Medreselerde bozulmalar meydana gelmiş ve eğitim sistemi bozulmaya başlamıştır.

Devlete olan güvensizlik artmıştır.

Adalet ve devlet işlerinde aksamalar meydana gelmiştir.

Beşik Ulemalığı

İnstagram adresimiz için buraya tıklayabilirsiniz. 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir