Boğazlar Sorunu Nedir ?
Boğazlar Sorunu Lozan Barış Konferansında çözülemeyen bir konudur. İstanbul ve Çanakkale Boğazlarının stratejik önemi nedeni ile Avrupalı devletler hem Osmanlıyı hedef almışlar hem de kendi aralarında çekişme yaşamışlardır. Bu durum Boğazlar Sorununa neden olmuştur.
Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalanan Hünkar İskelesi Antlaşması ile Boğazlarda Rusya’ya ayrıcalık tanınmıştır. Avrupalı devletler özellikle İngiltere antlaşmadan memnun kalmamıştır. Böylelikle Boğazlar Sorunu ortaya çıkmıştır. Sorun Osmanlı Devleti’nin yıkılması ile son bulmamış yeni Türk devleti Türkiye Cumhuriyeti’nin de sorunu olmuştur.
Hünkar İskelesi Antlaşması ile başlayan sorun Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Türkiye’nin lehine sonuçlanmıştır.
Boğazlar Sorunu ilk kez hangi antlaşma ile ortaya çıkmıştır ?
Rusya ile 1833 yılında imzalanan Hünkar İskelesi Antlaşması ile ortaya çıkmıştır.
Boğazlar hangi antlaşma ile uluslararası statü kazanmıştır ?
1841 yılında imzalanan Londra Boğazlar Sözleşmesi ile uluslararası statü kazanmıştır.
Boğazlar Sorunu hangi antlaşma ile çözüldü ?
1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Türkiye’nin lehine çözülmüştür.
Boğazlar Sorunu Hangi Antlaşma ?
1833 – Hünkar İskelesi Antlaşması
Osmanlı ile Rusya arasında imzalanmıştır. Antlaşmaya göre Rusya , yabancı savaş gemilerinin boğazlardan geçmemesini talep etmiştir. Bu durum Rusya’nın boğazlarda kontrol sağladığı anlamına gelmektedir. Osmanlı Devleti son kez boğazlar hakkında tek başına karar vermiştir. Bu antlaşma özellikle İngiltere ve Fransa’nın tepkisini çekmiştir.
1841 – Londra Boğazlar Sözleşmesi
Bu sözleşmeye göre boğazlar , Osmanlıya bırakılmıştır. Savaş zamanında bütün savaş gemilerine kapalı olacak , ticarete açık olacaktır. Aynı zamanda Boğazlar uluslararası bir statü kazanmıştır. Boğazlar Osmanlı’ya bırakıldığı halde Osmanlı Devleti’nin boğazlarda ki mutlak egemenliği sona ermiştir.
Fakat Osmanlı Devleti Kırım Savaşı’nda Boğazları istediği gibi kullanmıştır. Rusya ile savaşan Osmanlı Devleti , İngiltere ve Fransa ile ittifak yaparak gemilerini boğazlardan geçirmiştir.
1856 – Paris Sözleşmesi
Sözleşmeye göre Karadeniz tamamen askerlerden arınmış olacaktır. Boğazlar sözleşmesinde yer alan yabancı gemilerin boğazlardan geçişinin yasak olduğu tekrar teyit edilmiştir.
1915 – Boğazlar Antlaşması
Çanakkale Savaşı sırasında Rusya-Fransa-İngiltere arasında imzalanmıştır. Boğazlar Rusya’ya verilmiştir.
1923 – Lozan Antlaşması
Lozan Antlaşması’nın eki olan Boğazlar Sözleşmesi imzalanmıştır. Antlaşmaya göre ; ticaret gemileri ve uçakları barış zamanında boğazlarda geçişi serbest olacak , savaş zamanında savaş gemileri ve uçakları boğazlardan geçişi serbest olacak fakat Karadeniz de sınırlamalar olacaktır. Boğazlarda asker bulundurulmayacaktır. Başkanının Türk olacağı denetleyici bir komisyon kurulmuştur.
Antlaşma Türkiye’nin boğazlardaki hakimiyeti sınırlamıştır.
Boğazlar Sorunu Hangi Antlaşma ile Çözüldü ?
1936 – Montrö Boğazlar Sözleşmesi
Lozan’da kurulan komisyon kaldırılmış ve bütün yetkileri Türkiye’ye bırakılmıştır. Askersiz duruma getirilen boğazlarda Türkiye asker bulundurma hakkı almıştır. Barış zamanında ticaret gemilerinin geçmesi kabul edilmiş , savaş gemilerinin geçmesi sınırlandırılmıştır.
İnstagram adresimiz için buraya tıklayabilirsiniz.
boğazlar meselesi , boğazlar sorunu ne zaman çözüldü ,