Şeyhülislam Nedir ?
Şeyhülislam ya da Şeyh’ül-İslam , din işlerinde en yüksek mevkide olan kişidir. Din konusunda en bilgili ve yetkili olan kişidir. Gerektiği zaman dini konularda görüşlerini fetva yayınlayarak belirtirdi. Şeyhülislamın verdiği fetvalar kanun niteliğinde sayılırdı.
Osmanlı Devletinde Şeyhülislam
Osmanlı Devletinde Şeyhülislamlık makamı 2.Murat döneminde kurulmuştur. Osmanlının ilk Şeyhülislamı Molla Fenari 1424 yılında bu mevkiye getirilmiştir. Osmanlı Devletinde sadrazam olmak için eğitimli olmak gerekmezdi. Fakat Şeyhülislam olabilmek için medreselerin en yükseğini bitirmiş olmak gerekirdi.
1424 yılında 2. Murat döneminde kurulan bu makamda 1922 yılına kadar yani Osmanlı Devletinin yıkılmasına kadar toplamda 131 Şeyhülislam görev yapmıştır. Bunlarda 9’u hariç diğerleri Türk kökenlidir.
Fatih Sultan Mehmet , Fatih Kanunnamesinde Şeyhülislamları vezirlerinden üstün tutmuştur. Aynı zamanda Ulemanın reisi ve İlmiye Sınıfının başı olarak görülmüştür.
16.yüzyılda Zenbilli Ali Cemâlî Efendi , İbn-i Kemal Paşazâde ve Ebu’s-Suûd Efendi gibi kişilerin bu makama getirilmesi ile makam önemli bir yere sahip olmuştur. Hatta Osmanlı Devletinin yükselmesinde etkili olmuşlardır.
Memikzade Mustafa Efendi 13 saat ile en kısa bu görevi yapmış kişidir.
En uzun süre Şeyhülislamlık yapan kişi Kanuni Sultan Süleyman döneminde bu makama gelen Ebussuud Efendi’dir. Kanuni Sultan Süleyman ve 2.Selim dönemlerinde Şeyhülislamlık görevini yerine getirmiştir. Bu dönemlerde Kadıaskerlikten daha önemli bir görev olduğu kabul edilmiştir. Ebussuud Efendi’nin hazırladığı bir kanun ile Rumeli Kazaskerliğinden sonra terfi edilen bir makam haline getirildi. Aynı zamanda Kanuni döneminde Divanı Hümayunun üyeleri arasına girmiştir.
Milli Mücadele Karşıtı Fetva Veren Şeyhülislam
Milli Mücadele döneminde İstanbul hükümetinde Mustafa Sabri Efendi Kuvayi Milliyecilerin öldürülmesini günah olarak saymadığı bir yazı kaleme almıştır. Bu fetvayı yayınlayan ise Şeyhülislam Dürrizade Abdullah Efendi’dir. Fetva Damat Ferit Paşa’nın etkisi ile yayınlanmıştır. Buna karşılık ise Ankara Hükümetinde Ankara Müftüsü olan Mehmet Rıfat Börekçi karşı fetva yayınlamıştır.
Osmanlının Son Şeyhülislamı Kimdir ?
Osmanlı Devletinin son Şeyhülislamı ise Mehmet Nuri Efendi olmuştur. Osmanlı Devletinde Kuruluş Döneminde kurulan bu makam 498 yıl boyunca görevine devam etmiştir. 1922 yılında kaldırılması ile beraber görevini yapan son kişi Mehmet Nuri Efendi olmuştur.
1920 yılında kurulan Büyük Millet Meclisinde İstanbul hükümetinden yani Osmanlı Devletinden ayrı olarak bir makam kurulmuştur. Şeriye ve Evkaf Vekaleti olarak kurulan bu makam 1924 yılında Laiklik ilkesinin kabul edilmesinden sonra yerini Diyanet İşleri Bakanlığına bırakmıştır.
Şeyhülislamın Görevleri ve Özellikleri
İlmiye sınıfının başıdır.
Savaş , barış ve idam gibi konularda Şeyhülislamdan fetva alınmıştır.
Divanda alınan kararların dine uygun olup olmadığı hakkında fetva verir.
Ülkedeki din işlerini yürütmüştür.
Medreselerin denetiminden sorumludur.
Devlet namına yapılacak olan işlerde padişah ve vezirler Şeyhülislamdan fetva almışlardır.
İnstagram adresimiz için buraya tıklayabilirsiniz.
Soru Cevap
İlk şeyhülislam kimdir ? – İlk kez 2.Murat döneminde ataması yapılan Molla Fenari’dir.
Osmanlının son Şeyhülislamı kimdir ? – Mehmet Nuri Efendi’dir.
En ünlü Şeyhülislam kimdir ? – Kanuni Sultan Süleyman ve 2.Selim döneminde görev yapmış olan Muhammed Ebussuud Efendi’dir.