Trablusgarp Savaşı Tarihi
Trablusgarp Savaşı 29 Eylül 1911 – 18 Ekim 1912 tarihleri arasında Osmanlı Devleti ile İtalya arasında yapılan savaştır. Savaş 5.Mehmet yani Mehmet Reşat döneminde yapılmıştır.
Trablusgarp Savaşı Nedir ? Kısaca Özet
Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya yeni pazar ve hammadde arayışına girmiştir. Afrika’da bir sömürge kapısı açmak için Trablusgarp’ı işgal etmek istemiştir. Dünya gücü olan Fransa ve İngiltere ise İtalya’yı kendi taraflarına çekmek için bu işgale göz yummuştur. O dönemlerde Osmanlı tahtında Mehmet Reşat vardır. Osmanlı Devleti o dönemde hem askeri hem de ekonomik olarak güç kaybetmiştir. Osmanlı Devleti’nin bu durumundan faydalanıp Trablusgarp’ı işgal etmek isteyen İtalya , Trablusgarp’a saldırmıştır.
İngiltere , Fransa ve Çarlık Rusya gibi devletlerin İtalya’ya destek vermesi ve Balkanlar da 1. Balkan Savaşı‘nın patlak vermesi ile Osmanlı Devleti yenilmiş ve savaştan çekilmek zorunda kalmıştır. İtalya Trablusgarp , Sirenayka ve Fizan’ı ele geçirmiştir. Daha sonra bu bölgede Libya Devleti kurulmuştur.
Savaşında adı Trablusgarp Savaşı olsa da savaş Adriyatik Denizi , Ege Adaları , Çanakkale Boğazı ve Kızıldeniz’de de olmuştur. Savaş sırasında İtalya Rodos ve Oniki Adayı işgal etmiştir. Savaş sonrasında imzalanan Uşi Antlaşması ile geçici olarak Rodos ve Oniki Ada İtalya’da kalmıştır. Daha sonra Osmanlı Devleti buraları alamamıştır.
Savaşta ilk kez İtalya tarafından uçak kullanılmıştır. Bu uçak savaş amacı ile değil bildiri atmak amacı ile kullanılmıştır. İtalya siyasi ve psikolojik savaşı kazanmak için uçaktan Arapların üzerine bildiriler atmıştır. Atılan ilk bildiri şu şekildedir ;
“Trabluslu Araplar’a: Bizimle gelmek için ne bekliyorsunuz? Camilerinizde ibadet etmek arzusunu duymuyor musunuz? Ailelerinizle sakin yaşamak istemiyor musunuz? Bizim de kitabımız var, biz de namuslu ve dindarız. İtalya, babanızdır. Çünkü Memleketimiz, anneniz Trablus’la evlenmiştir
1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşması ile Türkiye Cumhuriyeti adalardan vazgeçmiştir. Adaların kontrollü İtalya’da kalmıştır. İkinci Dünya Savaşında ise adalar Yunanistan’a bırakılmıştır.
Trablusgarp Savaşı Nedenleri
Trablusgarp Savaşı’nın temel nedeni İtalya’nın sömürge arayışıdır. Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya , sanayisi için yeni pazarlar ve hammadde arayışına girmiştir.
Trablusgarp’ın İtalya’ya yakın olması. Osmanlı Devleti eski gücünde değildir ve Trablusgarp’ı koruyacak gücü yoktur. Bu nedenle İtalya kendisine yakın olan Trablusgarp’ı işgal etmek istemiştir.
İtalya’nın Afrika da sömürge kurmak istemesi. Trablusgarp’ın İtalya’ya yakın olması nedeni ile Afrika da bir sömürge kapısı açmak istemesi.
İngiltere ve Fransa’nın İtalya’yı kendi tarafına çekmek için bu işgale göz yummaları.
Osmanlı Devleti ile Trablusgarp arasında kara bağlantısı olmaması ve daha kolay işgal edilebilir olması.
Osmanlı Devletinin donanmasının güçsüz olması ve savaşta etkili olamayacağının düşünülmesi.
İtalyan milliyetçilerinin Trablusgarp’ın Roma toprağı olduğunu ve kendilerine ait olduğunu savunmaları.
Trablusgarp Savaşı Sonuçları
1.Balkan Savaşının çıkması ile Osmanlı barış antlaşması yapmak zorunda kalmıştır.
1912 yılında Osmanlı ve İtalya arasında Uşi Antlaşması imzalanmıştır. Antlaşmada Trablusgarp İtalya’ya bırakılmıştır.
Trablusgarp da bulunan Müslümanlar dini yönden Osmanlı Halifesine bağlı kalacaklardı.
On iki adalar geçici olarak İtalya’ya verilmiş ve geri alınamamıştır.
Osmanlı Devleti , Afrika’da bulunan son toprağı olan Trablusgarp’ı kaybetmiştir.
Dünya tarihinde ilk kez uçak bu savaşta İtalya tarafından kullanılmıştır. İtalyan pilot Giulio Gavotti’dir. Ayrıca dünya tarihinde ki ilk uçağı da Osmanlı Devleti düşürmüştür.
Avrupalı Devletler Osmanlı Devleti’nin artık eskisinden de güçsüz olduğunu görmüşlerdir.
Osmanlı Devletine artık Hasta Adam denmeye başlanmıştır.
Trablusgarp Savaşı Önemi
Savaşta ilk kez İtalya tarafından uçak kullanılmıştır.
Osmanlı Devleti Kuzey Afrika’da ki son toprağını kaybetmiştir.
Mustafa Kemal ilk kez sömürgeciliğe karşı savaşa katılmıştır. Trablusgarp’a Gazeteci Şerif Bey kimliği ile gitmiştir.
Geçici olarak verilen On İki Ada tekrar geri alınamamıştır.
Uşi Antlaşması
Osmanlı Devleti birliklerini Trablusgarp ve Bingazi’den çekecek ve bu topraklar İtalya’ya bırakılacak.
İtalya işgal ettiği 12 Adayı tekrar Osmanlı Devleti’ne verecek. ( Osmanlı Devleti Balkan Savaşlarının başlaması ile 12 Adayı kaybetmek istediği için geçici olarak adaları İtalya’ya vermiştir. Fakat tekrar geri alamamıştır.)
Osmanlı Devleti Trablusgarp’ta bulunan Müslümanların haklarını koruyacak. Müslümanlar dini yönden Halifeye bağlı kalacak.
Trablusgarp Savaşı Atatürk ile Katılan Gönüllü Subaylar – Atatürk ve Kimliği
İngiltere , Çarlık Rusya ve Fransa İtalya’ya destek vermiştir. Bu durum üzerine Osmanlı Devleti’nin subayları gizlice örgütlenerek Trablusgarp’a gitmişler ve İtalya zor durumda kalmıştır. İtalya , Osmanlı’yı barışa zorlamak için Rodos ve On iki adayı işgal etmiştir.
Trablusgarp’a gizlice giden subaylar arasında Mustafa Kemal Paşa‘da vardır ve sömürgeciliğe karşı verdiği ilk mücadeledir.
Mustafa Kemal Paşa gazeteci Şerif Bey kimliğinde , Enver Paşa ise kuyumcu Hamdi Bey kimliğinde Trablusgarp’a gitmiştir. Fethi Okyar , Mehmet Nuri Conker ve Ahmet Fuat Bulca’da subaylar arasındandır.
- Trablus Komutanlığı: Kurmay Albay Neşet
- Bingazi Komutanlığı: Kurmay Binbaşı Enver
- Derne Komutanlığı: Kurmay Binbaşı Mustafa Kemal
Soru Cevap
Trablusgarp Savaşından sonra hangi savaş oldu ? – Birinci Balkan Savaşı olmuştur. Birinci Balkan Savaşının patlak vermesi ile Osmanlı Devleti Trablusgarp Savaşından geri çekilmek zorunda kalmıştır.
Trablusgarp Savaşından sonra hangi antlaşma imzalandı ? – Uşi Antlaşması imzalanmıştır.
Son Afrika toprağı ne zaman kaybedildi ? – Osmanlı Devleti son Afrika toprağını Trablusgarp Savaşı ile kaybetmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk Trablusgarp’a hangi takma isim ile gitti ? – Gazeteci Şerif Bey kimliği ile gitmiştir.
Trablusgarp Savaşında Mustafa Kemal hangi bölgelerde mücadele etti ? – Derne ve Tobruk’ta mücadelede etmiştir. Aynı zamanda Tobruk Muharebesini yönetmiştir.
Trablusgarp Savaşında kaybedilen toprakları nerelerdir ? – Trablusgarp , Sirenayka ve Fizan kaybedilmiştir. Aynı zamanda Rodos ve On İki Ada’da kaybedilmiştir.
Mustafa Kemal savaşta hangi rütbedeydi ? – Kurmay Binbaşı olarak savaşa katılmıştır.
İnstagram adresimiz için buraya tıklayabilirsiniz.
