9 Eylül 1923 de Ne Oldu ?
Lozan Barış Antlaşmasının kabul edilmesi ile mecliste yoğun tartışmalar yaşanmıştır. Bunun üzerine Mustafa Kemal Paşa 9 Eylül 1923 tarihinde 9 Umde ( Dokuz İlke ) adı verilen siyasi programı ilan etmiştir. Aynı gün partileşme kararı alınmıştır. 2 gün sonra yani 11 Eylül 1923 tarihinde İçişleri Bakanlığına verdiği bir dilekçe ile kendisine bağlı olan milletvekillerinden oluşan Halk Fırkasını kurmuştur.
20 Kasım 1923 tarihinde ise Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti , Halk Fırkasının bünyesi altına katıldı.
Halk Fırkası Ne Zaman Kuruldu ?
Halk Fırkasının kurulma tarihi 11 Eylül 1923 tarihi olmasına rağmen partinin kuruluşu partileşme kararının alındığı gün olan 9 Eylül tarihi olarak kabul edilmiştir.
Parti kurucuları arasında Refik Saydam , Celal Bayar gibi isimler yer almıştır. İlk genel sekreteri ise Recep Peker’dir.
29 Ekim 1923 tarihinde ise Halk Fırkası üyesi 158 milletvekili Cumhuriyeti ilan ederek Mustafa Kemal Paşa’yı Cumhurbaşkanı seçti.
11 Kasım 1924 tarihinde parti adını Cumhuriyet Halk Fırkası olarak değiştirdi.
Mayıs 1935 tarihinde ise Harf Devrimin getirdiği değişikliklerden dolayı parti adı Cumhuriyet Halk Partisi olarak değiştirdi.
9 Umde Nedir ?
Mustafa Kemal Paşa’nın 8 Nisan 1923 tarihinde yayınlamış olduğu bildiridir. 9 Eylül 1923’de ise siyasi program olarak ilan edilmiş ve Cumhuriyet Halk Fırkasının ilk siyasi programı olmuştur. Dokuz Umdu yada Dokuz İlke olarak adlandırılan siyasi program şu şekildedir ;
- 1- Egemenlik ulusundur.
- 2- TBMM dışında hiçbir makam ulusal yazgıya engel olamaz.
- 3- Bütün yasalarda, örgütlerde, yönetimde, eğitimde ulusal egemenlik esastır.
- 4- Saltanatın kaldırılması kararı değiştirilemez.
- 5- Mahkemeler ve yasalar düzeltilecektir.
- 6- Aşar vergisi kaldırılacaktır.
- 7- Öğrenim birleştirilecektir.
- 8- Askerlik süresi kısaltılacaktır.
- 9- Mali, idari ve ekonomik bağımsızlık kesin koşuldur.
İnstagram adresimiz için buraya tıklayabilirsiniz.