Cumhuriyetin İlanı Cumhuriyet Ne Zaman İlan Edildi – 29 Ekim 1923

Cumhuriyetin İlanı

Cumhuriyetin İlanı 29 Ekim 1923 tarihinde gerçekleşmiştir. İkinci Türkiye Büyük Millet Meclisinin oturumunda Mustafa Kemal Paşa’nın hazırladığı anayasal değişikliğin mecliste kabul edilmesi ile yeni kurulan Türkiye Cumhuriyetinin yönetim şekli Cumhuriyet olmuştur.

Nedenleri

Yönetim şeklinin belirlenmesinin istenmesi.

25 Ekim 1923 te hükümetin istifasından sonra kabine bunalımının yaşanması.

Osmanlı Devletinde Yönetim

Osmanlı Devleti 1876 tarihine kadar mutlak monarşi ile yönetilmiştir. Yani yönetimdeki tek söz sahibi olan kişi padişahtır. 1876 yılında 1.Meşrutiyetin ilan edilmesi ile meşruti monarşiye geçilmiştir. Devlet yönetiminde hem padişah hem de meclis söz sahibidir. 93 Harbinden sonra Meşrutiyet kaldırılmış , anayasa askıya alınmış ve İstibdat dönemine girilmiştir. Daha sonra 1908 yılında tekrar Meşrutiyet ilan edilmiştir. Osmanlı Devleti, 1876-1878 ve 1908-1918 yılları arasında meşruti monarşi ile yönetilmiştir.

Osmanlı Devleti 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Ateşkes Antlaşmasının imzalanmasından sonra fiilen yıkılmıştır. Mustafa Kemal Atatürk’ün başlattığı Milli Mücadele’de başarı kazanılmıştır. Milli Mücadele sonrasında imzalanan Mudanya Ateşkes Antlaşması ile ise Osmanlı fiilen yıkılmıştır.

20 Ocak 1921 tarihinde Büyük Millet Meclisinde Teşkilatı Esasiye Kanunu yani 1921 Anayasası kabul edildi. Bu anayasa ile egemenliğin Türk ulusuna ait olduğu ilan edildi. 1 Kasım 1921 tarihinde ise Saltanat kaldırıldı ve Osmanlı Devleti resmen yıkılmış oldu.

Cumhuriyet Ne Zaman İlan Edildi ? Süreç

Saltanatın kaldırılması ile yeni Türk devleti meclis tarafından yönetilmeye başlandı. Fakat meclise seçilen her üye meclis tarafından seçilmişti. Bu durum mecliste bazı tartışmalara neden oldu. Bunun nedeni ise Dahiliye Vekili Fethi Bey , Dahiliye Vekilliğini Ferit Tek Bey’e bırakmak istemesi ve meclisin bunu kabul etmemesiydi. Bu gibi olaylar tartışmalara neden oldu ve hükümet bunalımı yaşanmaya başlandı.

Bu durumlar üzerine Mustafa Kemal 25 Ekim 1923 tarihinde hükümeti Çankaya’da topladı. Toplantıda meclis üyelerinin istifa etmesine ve yeni kurulacak olan mecliste görev almamalarını söyledi. Böylece bir hükümet bunalımı oluşturuldu ve yönetimin Cumhuriyet olması yönünde bir adım atıldı.

27 Ekim 1923 tarihinde mecliste vekiller heyetinin istifası okundu ve yeni bir vekiller heyeti kurulması için çalışmalara başlandı. Fakat yeni bir hükümet kurma çabaları sonuç alamadı.

28 Ekim 1923 tarihinde Mustafa Kemal Çankaya Köşkünde akşam yemeğinde İsmet İnönü , Kazım Karabekir , Ali Fethi Okyar , Kemalettin Sami Paşa , Halit Paşa , Fuat Bulca ve Ruşen Eşref Bey’i topladı. Hükümet bunalımı hakkında konuşan Mustafa Kemal Paşa daha sonra ”Efendiler yarın Cumhuriyeti İlan edeceğiz” dedi. Yemekten sonra Mustafa Kemal ve İsmet İnönü kanun tasarısı hazırladı.

29 Ekim 1923 tarihinde sabah meclis toplandı. Kabine değişikliği için görüşmelere başlandı. Görüşmeler çıkmaza girdi ve Mustafa Kemal bu meselenin halli için görevlendirildi. Mustafa Kemal meclisten 1 saat istedi ve 1 saat sonra kürsüye çıktı. Kabine bunalımından kurtulmak için ülkenin yönetim şeklinin Cumhuriyet olması gerektiğini bunun için rejimin Cumhuriyet olarak kabul edilmesini gerektiğini söyledi ve meclise anayasa değişikliği teklifini sundu. Daha sonra teklifin metni okundu ve kabul edildi.

Kanun birçok konuşmacının ”Yaşasın Cumhuriyet” sözleri eşliğinde alkışlanarak kabul edildi. Daha sonra cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı. Seçimi 158 oy ile Ankara milletvekili olan Gazi Mustafa Kemal Paşa kazandı. Başvekil yani Başbakan ise İsmet İnönü seçildi.

29 Ekim 1923

29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyetin ilan edilmesi her yıl 29 Ekimde Türkiye de ve Kuzey Kıbrıs’ta Cumhuriyet Bayramı olarak kutlandı.

1925 yılında çıkarılan bir kanun ile her yıl Milli Bayram olarak kutlanmaya başlandı.

 Soru Cevap

Cumhuriyetin ilan edildiği tarih ? – 29 Ekim 1923 tarihinde ilan edilmiştir.

İlk cumhurbaşkanı kimdir ? – Mustafa Kemal Paşa’dır.

29 Ekim 1923 te ne oldu ? Cumhuriyet ilan edildi.

İlk reisicumhur kimdir ? – Mustafa Kemal Paşa.

İlk başvekil başbakan kimdir ? – İsmet İnönü

İnstagram adresimiz için buraya tıklayabilirsiniz. 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir