1924 Anayasası Nedir ?
1924 Anayasası Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk resmi anayasasıdır. 1921 Anayasası o an ki Milli Mücadele dönemine göre hazırlanmıştır. O dönemler henüz Cumhuriyet ilan edilmemiştir. Cumhuriyetin ilan edilmesi ile beraber daha kapsamlı ve geniş bir anayasa hazırlanmasının gerekli olduğu düşünülmüştür. Cumhuriyet ilan edildikten sonra hazırlananın 1924 Anayasası Türkiye Cumhuriyetinin ilk resmi anayasası olmuştur. Bu anayasasının kabul edilmesi ile beraber 1921 Anayasası yani Teşkilatı Esasiye yürürlükten kalkmıştır.
Anayasa TBMM’nin seçtiği 12 kişilik bir komisyon tarafından hazırlanmıştır.
1924 Anayasası Ne Zaman Kabul Edildi ? Tarihi
20 Nisan 1924 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 1960 darbesi ile Demokrat Parti hükümeti düşürülmüştür. Darbe sonucu yeni anayasa olan 1961 Anayasası kabul edilmiştir.
1924 Anayasası Özellikleri
Türkiye Cumhuriyetinin resmi ilk anayasasıdır.
İlk sert ve kazuistik anayasadır.
Karma hükümet sistemi benimsenmiştir.
Anayasada devletin yönetim şeklinin Cumhuriyet olduğu belirtilmiştir.
Kadınlara seçme ve seçilme hakkı veren anayasadır.
Devletin bayrağı , yönetim şekli ve başkentinin değiştirilemeyeceği belirtilmiştir.
Güçler birliği ilkesine dayanmaktadır.
Yargının bağımsız mahkemeler tarafından yönetileceği belirtilmiştir.
Anayasada devletin dini İslam olarak benimsenmiştir. O yüzden Laik bir anayasa değildir. Fakat daha sonra bu ibare anayasadan 1928 tarihinde kaldırılmıştır ve Laik bir anayasa konumuna gelmiştir.
Anayasa kişi hak ve özgürleri tanır fakat sosyal haklara yer vermez.
Üzerinde en çok değişiklik yapılan anayasadır.
Anayasa da ilk kez özgürlüğün tanımı yapılmıştır.
1924 Anayasası Değişiklikleri
10 Nisan 1928 tarihinde Devletin dini İslam’dır ibaresi kaldırılmıştır.
10 Nisan 1928 tarihinde 38. maddesi olan Cumhurbaşkanı yemini değiştirilmiştir.
5 Aralık 1934 tarihinde kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmiştir.
1934 tarihinde seçmenlerin yaşı 18 dan 22 ye çıkarılmıştır.
5 Şubat 1937 tarihinde Atatürk ilkeleri anayasaya eklenmiştir.
10 Ocak 1945 tarihinde içeriği değiştirilmeden Türkçeleştirilmiştir.
1947 yılında tek dereceli seçim getirilmiştir.
1950 tarihinde açık sayım gizli oy getirilmiştir.
1924 Anayasasının İlk 3 Maddesi – Atatürk İlkelerinin Eklenmesi
Madde 1
Özgün hali ; Türkiye devleti bir Cumhuriyettir.
Madde 2
Türkiye Devletinin dini, Dini İslâmdır; resmî dili Türkçedir; makarrı Ankara şehridir.
İlk değişiklik 10 Nisan 1928 tarihinde ” Devletin dini İslam’dır” ibaresinin kaldırılması ile olmuştur.
5 Şubat 1937 tarihinde ise maddeye Atatürk ilkeleri de eklenmiş ve son hali ; Türkiye Devleti , Cumhuriyetçi , Milliyetçi , Laik , Halkçı , Devletçi ve İnkilapçıdır. Resmi dili Türkçe ve makarrı Ankara’dır.
Madde 3
Hakimiyet bila kaydı şart Milletindir.
1945 yılında Türkçeleşmesinden sonra ise ilk 3 madde şu şekildedir ;
Madde 1.- Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.
Madde 2.- Türkiye Devleti cumhuriyetçi, milliyetçi, halkçı, devletçi, lâyik ve devrimcidir. Devlet dili Türkçedir. Başkent Ankara’dır.
Madde 3.- Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.
1924 Anayasasının Maddeleri
Toplamda 6 bölüm 105 maddeden oluşmaktadır.
| Bölümler | Bölüm Adları | Maddeler |
| Birinci Bölüm | Ahkâm-ı Umumiye (Esas Hükümler) | 1-8 |
| İkinci Bölüm | Vazife-i Teşriiye (Yasama Görevi); | 9-30 |
| Üçüncü Bölüm | Vazife-i İcraiye (Yürütme Görevi) | 31-52 |
| Dördüncü Bölüm | Kuvve-i İcraiye (Yargı Erki) | 53-67 |
| Beşinci Bölüm | Türklerin Hukuku Ammesi (Türklerin Kamu Hakları) | 68-88 |
| Altıncı Bölüm | Mevadd-ı Müteferrika (Türlü Maddeler) | 89-105 |
Kısaca en önemli maddeleri şu şekildedir ;
Devletin yönetim şekli Cumhuriyettir.
Dili Türkçe , başkenti Ankara ve dini İslam’dır. ( Dini İslam’dır ibaresi 1928 tarihinde kaldırılmıştır. )
Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.
Başkent , rejim ve bayrak değiştirilemez.
Yasama ve yürütme yetkisi meclise aittir.
Yargı bağımsız mahkemelere aittir.
Meclis hükümeti denetler.
Seçimler 4 yılda bir yapılır.
Üst üste Cumhurbaşkanı aynı kişi seçilebilir.
Seçmen yaşı 18 olacaktır. ( Daha sonra 22’ye çıkarılmıştır )
İnstagram adresimiz için buraya tıklayabilirsiniz.
