Musul Sorunu Nedir ?
Musul Sorunu , Türkiye Cumhuriyeti ile İngiltere arasında yaşanan bir sorundur. Lozan Barış Antlaşmasında çözüme kavuşamamıştır. Çözümü İngiltere ve Türkiye’nin arasında yapılacak antlaşmaya bırakılmıştır. Türkiye ile İngiltere bu konuda anlaşamamışlar ve Musul Sorunu ortaya çıkmıştır.
Musul Ne Zaman İşgal Edildi ? Musul Kim İşgal Etti ?
Birinci Dünya Savaşından önce Musul , Osmanlı Devletinin hakimiyeti altındadır. Fakat Musul’a İngiltere , Fransa ve Almanya gibi büyük Avrupalı devletler göz dikmiştir. Bunun nedeni ise Musul da önemli petrol yataklarının olmasıdır.
1916 yılında Birinci Dünya Savaşı devam ederken İtilaf Devletleri aralarında yaptığı gizli antlaşmalar ile Musul’u Sykes – Picot Antlaşması ile Fransa’ya vermiştir.
Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi ile Osmanlı Devleti ve İtilaf Devletleri arasında Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır. Antlaşmanın 7.maddesine göre İtilaf Devletleri kendi güvenliklerinin tehlikede gördükleri bölgeyi işgal etme hakkına sahip olmuşlardır. İngiltere , Osmanlı Devletinden antlaşmanın 7.maddesine uymadıklarını gerekçe göstererek Musul’u boşaltmalarını istemiştir. Bahaneleri ise İngiliz esirlerine kötü davrandıklarını söylemeleridir.
Musul’da bulunan Osmanlı Devleti ordusunun komutanı olan Ali İhsan Paşa Musul’u İngilizlere vermek istememiş ve istila etmiştir. Daha sonra Osmanlı Devleti Ali İhsan Paşa’nın yerine yeni bir komutan göndermiş ve İstanbul’dan aldığı emir ile Musul’u boşaltmıştır.
15 Kasım 1918 tarihin de Musul , İngiltere tarafından işgal edilmiştir. Ama aslında gizli antlaşma ile Musul , Fransa’ya verilmiştir.
1920 yılında düzenlenen San Remo Konferansında Fransa , Musul’u İngiltere’ye bırakmıştır. Bunun nedeni ise İngiltere’nin Orta Doğu’da ki Fransa çıkarlarını korumasıdır.
İngiltere bölgeye tam hakim olamamıştır. Bunun nedeni ise orada yaşayan halkın çoğunluğunun Türk olmasıdır. Türkiye’nin başlattığı Milli Mücadeleye Musul halkı destek vermiştir.
Musul Sorunu Lozan Antlaşması
Türkiye Musul’un kendi sınırları içerisinde kalmasını istemiştir. Çünkü bölgede ki çoğunluk Türklerden oluşuyordu. İngiltere ise buna karşı çıkmıştır. Diğer devletlerde İngiltere’yi desteklemiştir. Büyük tartışmalar sonucunda Lozan Konferansına ara verilmiştir.
Lozan Antlaşmasında Türkiye ile Irak sınırı çözüme kavuşamayan bir konu olmuştur. Lozan’da alınan karar ile Türkiye Cumhuriyeti ve İngiltere aralarında alacakları karar ile sorunu çözüme kavuşturacaktı. Fakat anlaşmazlık yaşayan iki devlet bu sorunu aralarında çözemedikleri için sorun ortaya çıkmıştır.
Musul Sorunu Şeyh Sait İsyanı
Türkiye Cumhuriyeti Musul’u geri alma konusunda ısrarcıdır. Bunun nedeni ise Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanmadan önce Musul Osmanlı Devleti’nin toprağıdır. Aynı zamanda Misakı Milli sınırları içerisinde yer almış ve halkının çoğu Türkmen’dir.
Türkiye Cumhuriyeti en sonunda Musul’u askeri harekat ile almak istemiştir. Hazırlıklarını yapan Türkiye harekata geçeceği zaman Şeyh Sait İsyanı ortaya çıkmıştır. Şeyh Sait İsyanı , İngiltere’nin kışkırtmaları sonucunda çıkan bir isyan olmuştur. İsyan Cumhuriyet rejimine karşı , Hilafet ve saltanat isteyenler tarafından çıkmıştır. İsyanın çıkmasında İngiltere’nin de etkisi olmuştur.
İngiltere , Türkiye’nin daha iç sorunlarını çözemediğini söyleyerek Musul’un Irak sınırları içerisinde kalmasını istemiştir. Çünkü Irak , İngiltere mandası altındadır.
Musul Sorunu Ne Zaman Çözüldü ?
5 Haziran 1926 yılında Irak sınırını belirlemek için Türkiye Cumhuriyeti ile İngiltere arasında Ankara Antlaşması imzalanmıştır.
Antlaşmaya göre Musul ve Kerkük Irak sınırları içerisinde kalmıştır. Türkiye ile Irak sınırı Brüksel Hattı olarak belirlenmiştir.
Irak Musul’dan elde ettiği petrol kazancının yüzde 10’unu 25 yıl boyunca Türkiye’ye verecekti. Türkiye bu parayı 4 yıl boyunca almıştır. Sonra ki alacaklarını İngiltere’den toplu olarak 500.000 sterlin alarak vazgeçmiştir.
Musul Sorunu kısaca , İngiltere ile yaşanan bir sorundur. Lozan Konferansında çözülememiş ve iki devletin kararına bırakılmıştır. 1926 yılında İngiltere ile imzalanan Ankara Antlaşması ile Türkiye’nin aleyhinde çözüme kavuşmuştur. Musul Irak sınırları içerisinde İngiliz mandasında kalmıştır.
Musul Nerede ?
Günümüz Irak sınırları içerisinde bulunan Musul , Irak’ın en büyük şehirlerindendir. Musul’da çoğunlukla Kürt , Türk ve Araplar yaşamaktadır.
İnstagram adresimiz için buraya tıklayabilirsiniz.
