Baltalimanı Antlaşması Nedir ?
Baltalimanı Antlaşması 16 Ağustos 1838 tarihinde 2. Mahmut döneminde Birleşik Krallık ( İngiltere ) ile Osmanlı Devleti arasında imzalanan ticaret antlaşmasıdır.
Osmanlı Devleti kendi ihtiyaç duyduğu yerli hammaddelerin yabancı tüccarlar tarafından yurtdışına çıkmasını yasaklayan tekel sistemini uyguluyordu. Fakat bu durum İngiltere’nin çıkarlarına uygun düşmüyordu. İngilizler kendilerine Osmanlı Devleti limanlarında ayrıcalık verilmesi için baskı yapıyorlardı.
1829 tarihinde Edirne Antlaşması ile Yunanistan bağımsızlığını ilan etmiştir. Mora Yarımadası Mısır Valisi olan Kavalalı Mehmet Paşa’ya Yunan isyanını durdurması için vaat edilmiştir. Fakat Yunanistan bağımsız olduktan sonra Mora Yunanlılarda kalmıştır. Böylece Mısır Valisi isyan çıkarmıştır. Bu isyanı Osmanlı Devleti durduramamıştır. Dönemin sadrazamı olan Mustafa Reşat Paşa , Mısır Valisi Kavalı Mehmet Ali Paşa isyanını durdurmak için İngiltere’den yardım istemiştir. İngiltere yardım karşılığında ticari haklar istemiştir ve antlaşma imzalanmıştır.
16 Ağustos 1838 yılında İstanbul’un Sarıyer semtinde bulunan Balta Limanında imzalanan antlaşma 8 Ekim 1838 tarihinde İngiltere Kraliçesi Viktorya tarafından bundan 1 ay sonra da Osmanlı padişahı 2. Mahmut tarafından onaylanmıştır.
Balta Limanı Antlaşmasının Önemi ve Sonuçları
- Antlaşma ile Osmanlı Avrupa’nın açık pazarı haline gelmiştir.
- Bu antlaşmaya benzer antlaşmalar Fransa , İsveç , Norveç , Danimarka , İspanya , Hollanda , Belçika ve Portekiz ile de imzalanmıştır. Böylece Kapitülasyon sistemi sağlamlaşmış bu da Osmanlı sanayisine büyük bir darbe vurmuştur.
- Osmanlı Devleti ekonomik açıdan gerilemiş bu durumda dış borç almasına neden olmuştur. Bu durum ekonomik açıdan çökmesine yol açmıştır.
- İngiliz tüccarlara verilen ayrıcalıklar ile İngiliz tüccarlar Osmanlı tüccarlarından daha az vergi ödemişlerdir.
Baltalimanı Antlaşması Maddeleri
- Tekel sistemi kaldırılmıştır. İngilizlere diledikleri kadar hammadde almalarına izin verilmiştir.
- İç ticarete İngilizlerin de katılacağı öngörülmüştür.
- İngiliz vatandaşları ürünleri Osmanlı vatandaşlarıyla aynı vergi fiyatı üzerinden alacağı kararlaştırılmıştır.
- İngilizlerle yapılacak olan transit ticaretinden alınan vergi kaldırıldı.
- Büyük Britanya gemileriyle gelen Britanya malları için bir defa gümrük ödendikten sonra, mallar alıcı tarafından nereye götürülürse götürülsün bir daha gümrük ödenmeyecekti.
Son madde ile birlikte İngiliz tüccarlar Osmanlı tüccarlarından daha az vergi ödeyeceği anlamına geliyordu.
Balta Limanı Antlaşması Osmanlı’yı Nasıl Etkilemiştir ?
Baltalimanı Antlaşmasının Osmanlıya etkisi olumsuz olmuştur.
Osmanlı Devleti antlaşmanın imzalanması ile Avrupalı devletlerin açık pazarı haline gelmiştir. Böylelikle ekonomik çöküş başlamıştır. Osmanlı ekonomisini kötü yönde etkileyen bu antlaşma ile ve ekonomik sıkıntılar çeken Osmanlı dış borç almak zorunda kalmıştır.
Osmanlı Devletinin pazarı geniş ölçüde yabancı devletlerin pazarı haline gelmiştir.
Yabancı malların Osmanlı Devletine girişi kolaylaşmıştır. Bu gelişme yerli tüccarları olumsuz etkilemiştir.
